Porady dla rodziców

7 PRAKTYCZNYCH WSKAZÓWEK DLA RODZICÓW JAK ROZMAWIAĆ Z DZIECKIEM O SZKOLE:

  • Stwórz przyjazną atmosferę lub czekaj na sprzyjającą rozmowie okazję.
  • Nie krytykuj „na wejściu”.
  • Pytaj o konkretne wydarzenia, osoby, problemy (np.: Co się stało? Dlaczego tak uważasz/myślisz?)
  • Skupiaj uwagę na dziecku, patrz na nie.
  • Odłóż inne zajęcia, kiedy dziecko chce mówić o szkole- daj sygnał, że jego sprawy są dla Ciebie ważne.
  • Nie przerywaj wypowiedzi dziecka.
  • Wspieraj, pomóż szukać rozwiązań każdego problemu, nawet takiego, który dla Ciebie wydaje się błahy.

WAŻNE! Rozmowie powinny towarzyszyć spokojny ton głosu, poważny, ale neutralny wyraz twarzy, wychylenie ciała w stronę dziecka, co świadczy o zainteresowaniu i uważnym słuchaniu.

Od tego , w jaki sposób rodzice pytają i jak reagują na to co, mówi dziecko, będzie zależało, czy w przyszłości zechce z nimi rozmawiać i dzielić się swoimi uczuciami i doświadczeniami szkolnymi.

 

JAK ZACZĄĆ ROZMOWĘ?                                                       

Czasem w ogóle nie trzeba pytać. Wystarczy powitać dziecko w domu, przytulić, uśmiechnąć się, usiąść z nim do wspólnego posiłku, wyczuć emocje dziecka, powiedzieć mu o nich.
To może wystarczyć, aby dziecko się otworzyło przed rodzicem. Czasem warto poczekać
z pytaniem o szkołę, pozwolić dziecku wybrać moment, gdy będzie chciało opowiedzieć
o tym, co się danego dnia wydarzyło.

 

WAŻNE! Można modelować zachowania dziecka i opowiadać mu o swoim dniu, o tym jak się czujemy, z czego jesteśmy zadowoleni, co sprawiło nam trudność. W ten sposób tworzymy niepisaną normę rodzinną: W naszym domu dzielimy się naszymi sukcesami
i problemami, otwarcie mówimy o uczuciach.

 

JAK PYTAĆ?

Kiedy pytamy, to we właściwy sposób. Pytania: Jak było w szkole?, Co dziś dostałeś?, mogą wydawać się dziecku powierzchowne, zadawane z obowiązku niż z rzeczywistej potrzeby. Jeżeli pytamy dziecko głównie o stopnie, może ono odnieść wrażenie, że to jest najważniejsze, że to jedyny wyznacznik szkolnego sukcesu.

Warto pytać o konkrety.  Jeśli wiemy, że dziecko pisało klasówkę i poprzedniego dnia spędziło dużo czasu, przygotowując się do niej, warto zapytać, jak mu poszło.

Rodzic powinien pytać konkretnie o:

  • Zagadnienia,
  • Nauczycieli,
  • Kolegów z klasy.

Tak zadawane pytania (niezbyt wiele, aby nie sprawić wrażenia przesłuchania) dają dziecku sygnał, że na bieżąco rodzice śledzą jego życie, słuchają, gdy mówi, gdyż znają nazwiska nauczycieli danego przedmiotu, pamiętają, z czym dziecko sobie radzi, nad czym powinno popracować, co jest dla niego ważne, jak ma na imię kolega z ławki.

 

JAK PROWADZIĆ ROZMOWĘ?

Często zdarza się, że dziecko mówi o szkole w najmniej oczekiwanym momencie, co może być początkiem rozmowy. Gotując czy czytając książkę, rodzicie niekiedy nagle od swojego dziecka usłyszą: „Szkoła jest bez sensu”. Włączając swoją rodzicielską uwagę rodzic może
na takie stwierdzenie od razu zareagować, mówiąc np.: „Jak tak możesz mówić?- Szkoła ma sens, przygotowuje Cię do życia! Albo znowu coś przeskrobałeś?!”.

Tego typu komentarze raczej nie zachęcają dziecka do podzielenia się szkolnymi nowinkami. Prawdopodobnie zamilknie lub wyjdzie z pokoju, a mama lub tata nie dowiedzą się, co kryje się za tym stwierdzeniem.

 

 ZACHĘCANIE DZIECKA DO WSPÓŁPRACY

Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały?

1)      Opisz co widzisz lub przedstaw problem:

„W kuchni jest brudna podłoga”.

2)      Udziel informacji:

„Do łapci i skarpetek przykleja się brud z podłogi i roznosi się po całym mieszkaniu”.

3)      Powiedz to jednym słowem lub gestem:

„Podłoga”.

4)      Opisz, co czujesz:

„ Nie lubię, kiedy brud lepi mi się do łapci”.

5)      Daj dziecku wybór:

„Wolisz wytrzeć podłogę mokrą szmatą, czy umyć mopem?”

6)      Napisz liścik:

„ Jestem brudna i cała się kleję. Pragnę wody i ścierki. Podłoga w kuchni”.

 

Mów stanowczo, ale łagodnie, w trybie oznajmującym, a nie rozkazującym.

Kiedy stosować powyższe umiejętności:

  • Gdy rodzic ma problem, a jego potrzeby zostały naruszone przez zachowanie dziecka.
  • Gdy zachowanie dziecka narusza zasady zgodnego współżycia między ludźmi.
  • Gdy rodzic chce zmotywować dziecko do działania na zasadach wzajemnego szacunku.

Nie trać nigdy cierpliwości.

 

UWALNIANIE DZIECKA OD ETYKIETEK

Jak pomóc dziecku być sobą?

1)      Wykorzystaj okazję, aby pokazać dziecku, że nie jest tym za kogo się uważa:

„Ten tydzień był chyba dla Ciebie bardzo trudny. Pomimo nawału pracy i obowiązków zrealizowałeś jednak wszystko, co sobie zaplanowałeś.”

2)      Stwórz sytuację, w której dziecko spojrzy na siebie inaczej:

„Kasiu, dzisiaj będę bardzo zajęta, dlatego Twoje zadanie, to zrobienie wieczorem kolacji dla naszej rodziny”.

3)      Pozwól dziecku „podsłuchać”, gdy mówi się o nim pozytywnie:

„ Magda wkłada tyle wysiłku, aby nauczyć się płynnie czytać. Poproś ją to może przeczyta Ci coś na dobranoc.”

4)      Zademonstruj zachowanie godne naśladowania:

„Teraz jestem tak zdenerwowana, że mogłabym krzyczeć, ale nie chcę tego robić. Gdy się uspokoję przyjdę do Twojego pokoju i porozmawiamy”.

5)      W szczególnych momentach bądź dla dziecka skarbnicą wiedzy:

Dziecko: „Pan od plastyki nie jest zadowolony z moich rysunków. Nigdy nie zachwycił się żadnym z nich.”

Rodzic: „Ja uważam, że wkładasz dużo wysiłku w swoje plastyczne prace już od najmłodszych lat. Gdy chodziłaś do przedszkola wykonywałaś mnóstwo rysunków. Były dopracowane i pokazywały Twoją bogatą wyobraźnię. Chcesz to Ci je pokażę, bo większość z nich trzymam na pamiątkę.”

6)      Każde dziecko postępuje według starych nawyków, wyraź swoje uczucia lub oczekiwania:

„Jestem niezadowolona kiedy nie przychodzisz na czas. Oczekuję, że będziesz punktualny.”

 

JAK POMÓC DZIECKU BY RADZIŁO SOBIE Z UCZUCIAMI?

1)      Słuchaj dziecka bardzo uważnie:

(nie można jednocześnie słuchać dziecka i oglądać telewizję lub czytać gazetę)

2)      Zaakceptuj jego uczucia:

(Oh, mhm, rozumiem)

3)      Nazwij te uczucia:

(„wygląda na to, że czujesz złość”, „widzę, że to Cię irytuje”, „rozumiem, że jesteś usatysfakcjonowany”)

4)      Zamień pragnienia dziecka w fantazję:

(„chciałbyś być już dorosły…”, „gdybym, mogła wyczarowałabym dla Ciebie czekoladowe drzewo…”)

 

ZACHĘCANIE DZIECKA DO SAMODZIALNOŚCI:

Jak wychować dziecko do odpowiedzialności?

1)      Pozwól dziecku dokonać wyboru:

„Czy dzisiaj wolisz spotkać się z kolegami, czy pograć na komputerze?”

2)      Okaż szacunek dla dziecięcych zmagań:

„ Aby ugotować makaron, należy go wrzucić na gotującą się wodę.”

3)      Nie zadawaj zbyt wielu pytań:

„ Witaj Kochanie, dobrze, że już jesteś.”

4)      Nie spiesz się z dawaniem odpowiedzi:

„Ja też się nad tym zastanawiałem, a jakie jest Twoje zdanie?”

5)      Zachęć dziecko do korzystania z cudzych doświadczeń:

„ Może Pani w sklepie plastycznym coś Ci doradzi.”

6)      Nie odbieraj nadziei:

„ A więc myślisz, że będziesz dobrym pilotem. To wspaniałe zobaczyć ziemię
z góry.”

 

POMOCNA POCHWAŁA I ZACHĘTA

Jak pochwalić bez oceniania?

1)      Opisz, co widzisz (słyszysz):

„Widzę odkurzony dywan, czyste meble i złożone ubrania.”

2)      Opisz, co czujesz:

„ Miło jest wejść do tego pokoju.”

3)      Podsumuj godne pochwały zachowanie dziecka:

„ Ułożyłeś książki i zeszyty na jednej półce, a rozdzieliłeś płyty z muzyką, filmami
i grami. To się nazywa porządek.”

 

To nieprawda, że są dzieci, których nie ma za co pochwalić. W każdym można dostrzec coś dobrego- trzeba tylko chcieć dostrzec „grudki złota”, czasem przysypane kurzem lub zabrudzone błotem.

 

Opracowanie:

Krzysztof Rudowski (pedagog)

Marta Góralczyk (psycholog)

 

Literatura:

  1. A.Faber, E. Mazlish. „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały; jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły” Media Rodzina, Poznań 1992.
  2. B. Zielińska-Rocha. „Jak rozmawiać z dziećmi” Biuletyn Mentor.
  3. M. Bloomguist. „Trening umiejętności dla dzieci z zachowaniami problemowymi”. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.